Business case | Informatiefiche | Nieuws Dossier Hennep | Projecten en Toepassingen

06/12/2023 Bron:

Hennep spreekt tot de verbeelding, maar industriële hennep was vroeger ook in onze streken een vaak geteeld gewas met toepassingen in vele sectoren. Het besef dat we duurzamer moeten gaan produceren en consumeren plaatste de hennepplant recent terug in de spotlights. Bij de hennepteelt maken we het onderscheid tussen hennep voor textieltoepassingen en hennep voor toepassingen in de maak- of bouwindustrie. Voor landbouwers is het belangrijk te weten welk doel de hennep heeft, want teelt- en oogsttechniek kunnen daardoor erg verschillen.

hennep

De voordelen van hennep

Uit hennep worden lange cellulosevezels gewonnen, die we gebruiken in uiteenlopende toepassingen, gaande van textiel tot bouw- en maaktoepassingen. Deze groene vezels vormen een duurzaam alternatief voor de fossiele vezels die we tot nu toe meestal gebruikten.

De teelt van hennep biedt ook de landbouwers die ermee aan de slag gaan heel wat voordelen. Zo is hennep niet ziektegevoelig en dat maakt het een weinig arbeidsintensieve plant die nauwelijks chemische gewasbeschermingsmiddelen, pesticiden en kunstmeststof nodig heeft. Het fijne wortelgestel maakt hennep bovendien ook bestand tegen periodes van droogte. De goed ontwikkelde hennepwortels gaan daarnaast erosie tegen en verbeteren de bodemstructuur. Zoek je meer teelttechnische informatie? Volg dan zeker het onderzoeksproject CropExplore for farmers.

Hennepareaal neemt hoge vlucht

Wie hennep wil telen, is verplicht een teeltvergunning aan te vragen bij het Departement Landbouw & Visserij. Enkel de door de EU gecertificeerde rassen - die maximaal 0,3% THC bevatten - mogen landbouwers inzaaien.

Momenteel wordt het hennepareaal in België op een ruime 200 hectare geschat. Ongeveer twee derde daarvan is bestemd voor textieltoepassingen. De teelt van hennep kent niet alleen in Vlaanderen een opleving, maar in heel Europa zette het hennepareaal een aanzienlijke stap vooruit. Tussen 2015 en 2019 kon een stijging van maar liefst 75% opgetekend worden. Frankrijk is koploper, maar ook in Nederland en Oostenrijk steeg het areaal. Zoals eerder aangehaald, is het telen van hennep niet arbeidsintensief of bijzonder moeilijk, maar landbouwers met interesse raden we aan om voor de start al na te gaan of er (lokaal) oogstmachines beschikbaar zijn en/of er een concrete afzetmarkt is.

Landbouwers die hennep inzaaien, mogen rekenen op steun vanuit het nieuwe GLB (2023-2027), via de ecoregelingen, omdat de teelt voordelen biedt voor biodiversiteit, klimaat en milieu. Concreet gaat het over een subsidie van max. € 230/hectare.

Hennepteelt: goed voor bodem en atmosfeer

Bij de teelt van hennep is niet enkel de geoogste biomassa interessant, want ook tijdens de groei biedt de plant voordelen voor bodem en milieu. Verder wetenschappelijk onderzoek is nodig, maar het werd al duidelijk dat de hennepteelt kan bijdragen aan het verwijderen van PFOS in vervuilde gronden (fytoremidiatie). PFOS zijn toxische chemische bestanddelen die heel moeilijk afbreekbaar zijn en een schadelijke invloed hebben op mens en milieu.

Naast PFOS verwijderen, toont recent onderzoek van het Duitse Nova-instituut ook aan dat hennep in staat is om grote hoeveelheden CO2 te capteren uit de atmosfeer. Omdat hennep zo'n snelle groeier is, zijn hennepplanten op korte termijn vaak effectiever in het opslaan van CO2 dan nieuw aangeplante bossen. De in Europa geteelde rassen zouden maar liefst tussen de 7 en 9,6 ton CO2 per oogst kunnen opslaan. Dat plaatst hennep op de politieke agenda, want er wordt steeds harder gezocht naar manieren om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Verschillende Vlaamse steden en gemeenten, zoals Mechelen, Temse en Lokeren ... toonden zich al geïnteresseerd en gingen aan de slag met proefprojecten.

Meer weten over de mogelijkheid van hennep om CO2 op te slaan? Inagro - Hennep en het potentieel om langdurig CO₂ op te slaan

hennep

Hennep voor textiel

Hennep als alternatief voor arbeidsintensief vlas

Voor de textielsector is hennep interessant omdat de snelgroeiende plant vaak geteeld wordt als alternatief voor vlas. Beide gewassen behoren tot een andere plantenfamilie. Hennep is een bastvezelgewas, terwijl vlas tot de linaceae-familie behoort. Dat maakt beide tot ideale gewassen om afwisseling te brengen in de rotatie. Ook vlasverwerkers tonen zich geïnteresseerd, maar de vlasverwerkingslijnen in België bevinden zich geconcentreerd in specifieke gebieden, iets waar landbouwers beter rekening mee kunnen houden om hoge logistieke kosten te vermijden.

Wil je de lange hennepvezels gebruiken in de textielsector? Dan moet de zaaidichtheid voldoende groot zijn, anders krijg je te dikke stengels die zich nauwelijks nog laten 'zwingelen'. Die hoge zaaidichtheid vertaalt zich in 70 tot 80 kg zaad per hectare en levert doorgaans zo'n 200 à 250 planten per m2 op.

Voor deze toepassing oogst de landbouwer de hennep vlak voor de meeste planten in het zaad komen, want eens de zaadvorming van start gaat, verliest de plant energie en wordt de lange vezel minder sterk.

Momenteel beweegt er heel wat rond 'Hennep voor textiel'. Geïnteresseerde landbouwers kunnen deelnemen aan trainingen en demomomenten om hun kennis over teelt- en oogsttechnieken te vergroten. Enkele projecten die focussen op de opschaling van hennepteelt voor textiel zijn:

Aangepaste oogstmachines verhogen rendement

Tot voor kort ontbraken aangepaste oogstmachines voor textielhennep en dat zorgde voor verlies van kwaliteit en rendement. Machineproducenten Hyler en Cretes ontdekten het gat in de markt en brachten elk een eigen hennepoogstmachine uit. Ze snijden de hennepplant in stukken en leggen ze in parallelle zwadden. Hoe mooier de stengels parallel liggen, hoe beter ze gevaloriseerd kunnen worden in de vlaszwingellijn. Na het oogsten, wordt hennep enkele weken op het veld gedroogd en geroot. Tijdens het 'roten' breken enzymen de pectine in de stengels af, waardoor de houtachtige delen en de vezels van elkaar gescheiden kunnen worden. Om dit te bevorderen, moet de landbouwer de hennep, net als vlas, keren. Een klassieke vlaskeerder volstaat hiervoor.


Hennep voor maak- en bouwtoepassingen

Hennep gebruiken we niet alleen in de textielsector, maar ook in bouwtoepassingen. Zoals voor het maken van isolatie- of plaatmateriaal. Anders dan bij de teelt voor textieltoepassingen, kan de landbouwer de planten oogsten met een maïshakselaar. Voor de toepassingen in de bouw wordt niet alleen de lange vezel, maar de volledige gehakselde plant gebruikt. Ook de zaaidichtheid hoeft niet zo hoog te zijn. Hier volstaat 50kg zaad per hectare al om een opbrengst van 8 ton/hectare te genereren. Eens geoogst, wordt de hennep tot ronde balen geperst en gestockeerd. Op voorwaarde dat de vochtigheidsgraad niet hoger is dan 15%, bewaren ze op deze manier lang.

Een interessant bouwproduct op basis van hennep is 'kalkhennep'. Het is een mengsel van hennepscheven, kalk, water en een aantal additieven. Kalkhennep heeft een isolerende en vochtregulerende werking en kunnen we gebruiken bij het bouwen van zowel daken, muren als vloeren. Het volledig natuurlijke product bevat geen schadelijke stoffen, is bestand tegen schimmels en bacteriën en is bovendien ook brandveilig. Naast losse kalkhennep die in bulk verkocht wordt, worden er in de bouwsector ook hennepblokken gebruikt.

Landbouwers die hennep telen voor maak- en bouwtoepassingen, moeten rekening houden met een lagere verkoopprijs dan landbouwers die hennep telen voor textiel. Maar daar staat tegenover dat hun risico's en kosten ook lager liggen dan bij de teelt voor textiel.

hennep oogst

Werkagenda bio-economie Vlaanderen Circulair

De teelt van hennep sluit naadloos aan bij de 6 ambities van de werkagenda bio-economie van Vlaanderen Circulair. De werkagenda plaatst de biogebaseerde economie centraal en zoekt naar nieuwe en duurzame toepassingen met organisch materiaal om het gebruik van fossiele grondstoffen te verminderen. De hennepteelt past in het werkpad 'vezel 2.0', waarin de uitbouw van alternatieve vezelketens in Vlaanderen vooropgesteld wordt. Concreet wordt gekeken hoe hennep als duurzaam gewas gepromoot en gedemonstreerd kan worden. Multivalorisatie zorgt ervoor dat er bij de teelt nauwelijks reststromen zijn. De verschillende plantonderdelen, zoals zaden, stengel en planttoppen, laten zich gebruiken voor uiteenlopende toepassingen. Denk maar aan de productie van touwen, isolatiemateriaal, veevoer, medicijnen, textiel, olie ...

Ondernemersverhalen

In België gingen al een aantal ondernemers met succes aan de slag met de teelt van hennep:

  • Twee Belgische machineproducenten - Hyler en Cretes - ontwikkelden los van elkaar een machine die het mogelijk maakt om de geoogste hennep direct in zwadden te leggen, een belangrijke voorwaarde voor de verwerking in de textiellijnen. Graag meer weten over de ontwikkeling van de oogstmachines? Bekijk de oogstdemo's van Hyler en Cretes.
  • Het Belgische bedrijf Exie ontwikkelt ecologische bouwmaterialen die een volwaardig alternatief bieden voor traditionele bouwmaterialen. Ze bieden naast de kalkhennepmixen en kalkhennepwanden ook veel ondersteuning en een grote know-how.
  • C-biotech (CordeelGroup), gespecialiseerd in biogebaseerde bouwmaterialen, sluit overeenkomsten met landbouwers om hennep te telen op met PFOS vervuilde gronden. De hennep neemt tijdens de groei niet alleen PFOS, maar ook CO2 op. Daarnaast wordt de geoogste hennep gebruikt als ecologisch isolatiemateriaal en technische toepassingen zoals verkeerspalen, laadstations ...
  • Het in 2011 opgerichte en in de provincie Namen gevestigde bedrijf IsoHemp biedt duurzame en efficiënte isolerende bouwproducten. Hun signature product is een hennepblok met thermische en akoestische isolatie-eigenschappen, vochtregulering, brandveiligheid.
  • ...

*Deze lijst bevat enkele van de in België actieve bedrijven die een hennepproduct aanbieden op de commerciële markt. Ken je andere (Belgische) ondernemersverhalen die we hier zeker moeten vermelden? Contacteer ons: info@b2be-facilitator.be


Bronnen:

Neem contact op

Herkent u zich in de thema's die hier aan bod komen of zit u met vragen over de bio-economie? Neem dan meteen contact op met de B2BE Facilitator. Wij gaan zorgvuldig om met elke vraag die binnenkomt.

Contacteer een medewerker of expert