Algemeen Verslag workshop Stabilisatie en valorisatie van groen (akker)loof

Bij het oogsten van land- en tuinbouwgewassen blijven er heel wat blad- en stengelresten van de plant op het land achter. Denk maar aan bietenbladeren, tomatenloof, koolbladeren, preigroen, spruitstokken, broccolistengels...

Er zijn logistieke uitdagingen bij de inzameling, stabilisatie en verwerking van deze biomassastroom. Groen loof bevat veel vocht en daardoor is er veel kans op vergisting of verrotting. Biedt het drogen of persen van de plantenresten een oplossing? Hoe krijg je groen loof vanop het veld tot bij de verwerker? Moet de oogstmethode aangepast worden om het groene loof daarna te kunnen valoriseren? Bieden deze extra behandelingsprocessen voldoende economische meerwaarde om de extra kosten en investeringen te verantwoorden? Dit zijn allemaal vragen die we tijdens dit thema willen behandelen.

Welke biomassa en hoeveel?

In Tabel 1 is een niet-limitatief overzicht gemaakt van enkele types biomassa die onder de categorie ‘groen loof’ vallen met respectievelijk hun Vlaamse arealen en hoeveelheid gewasrest.

Vlaanderen onderzoekt

Momenteel lopen er diverse onderzoeksinitiatieven rond de verwerking van groen loof (IWT LA ZeroWaste, BBI-Waste2func, H2020 ZeroWaste…) en zijn er diverse roadmaps ontwikkeld of in ontwikkeling rond de valorisatie van nevenstromen. Deze roadmaps kunnen algemeen zijn of specifiek handelen rond groen loof (o.a. bij speerpuntcluster Flanders’ Food, Biomassa actieplan, Vlaanderen Circulair…). De B2BE volgt deze initiatieven op en bij het uitwerken van dit thema zochten we telkens aansluiting bij de lopende initiatieven.

Hieronder volgt een niet-limitatieve opsomming van interessante initiatieven en onderzoeksprojecten rond groen loof:

• ZERO-WASTE (Vlaio-LA) (2021-2025) ZERO WASTE: Alternatieven voor plastic touwen en clips getest en goed bevonden
• Valuesect (2019-2023) Valorisation Potential of Using Organic Side Streams as Feed for Tenebrio molitor, Acheta domesticus and Locusta migratoria
• Ontspruitende spruitkoolstokken (Vlaanderen Circulair) (1019 – 2022) Ontspruitende spruitkoolstokken - Vierkantsverwaarding van een agroreststroom
• INPROVE (2018-2021) Innovatieve verwerking van groenten en aardappelen
• AgriMax (2016-2021) Landbouw en voedselafval valorisatie co-ops basis van flexibele meervoudige voedingen biorefinery verwerkingstechnologieën voor nieuwe hoge toegevoegde waarde.
• Bioboost (Interegg) (2017 – 2020)
• VEGCAT (2017-2019) Optimaliseren van kringloopsluiten via samenwerking tussen groentetelers en rundveehouders
• Indirect (BBI) (2016-2019)
• SUNNIVA (2015-2018)
• ValorFood (2014-2016) Valorisatie van reststromen uit de agro-voedingsindustrie
• GeNeSys (2012-2016)
• Valorisatie van organische nevenstromen - Ontwikkeling van 2de generatie technologieën voor de biogebaseerde economie in Vlaanderen (2011-2015)
• NOWASTE (2012-2014) Vezels en actieve stoffen van groenten en fruit nevenstromen voor voedings- en voedertoepassingen met volledige uitwerking van pectineproductie
• CINBIOS (2012-2012) Maximal valorization of unused wet biomass — ILVO
• Papers rond tomatenloof van TNO, WUR en Delft.
• Verwaarding van reststromen uit de tuinbouw - Platform Tuinbouwreststromen
• Enerpedia: Oogstresten als grondstof
• Een voorbeeld van een nieuwsartikel rond valorisatie tomatenbladeren.
  

B2BE faciliteert

Op dinsdag 25 april 2023 organiseerde de B2BE Facilitator de matchmakingsworkshop Stabilisatie en Valorisatie van groen akkerloof (11h30-18h00). Het event ging door in Agrotopia de dakserre van Inagro (Roeselare). Er waren 36 inschrijvingen voor deze workshop. De deelnemers waren afkomstig uit verschillende sectoren: industriële bedrijven (30%), onderzoeksinstellingen (33%), landbouwers (7%), andere (15%) en organisatoren (15%).

Inspirators aan het woord

De matchmakingworkshop ging van start met enkele inspirerende presentaties. De eerste spreker was Bob Lambrechts van het Nederlandse bedrijf Grassa. Hij vertelde de deelnemers meer over hoe Grassa het volledige potentieel van gras gaat verwaarden door grassap en -vezel te splitsen. Hierdoor ontstaan vier producten die in verschillende toepassingen gebruikt kunnen worden. Presentatie Grassa.

De tweede spreker, Joris Cambie, hopteler in Poperinge, vertelde de deelnemers meer over de do’s and don’ts rond hop compostering. Presentatie Joris. Als derde spreker mocht Ranie Carlier van Biolynx de deelnemers inspireren. Zij vertelde meer over het project ProFungi waar Biolynx bij betrokken is. Dit project wil (hemi)-celluloserijde nevenstromen (zoals groenakkerloof) valoriseren tot een hoogwaardig eiwit om zo vis- of sojameel te vervangen in de diervoedersector. Presentatie Biolynx.
Tot slot kwam Nico Vanacken van OVAM het wetgevend kader rond het valoriseren van groen akkerloof toelichten. Want wat is bijvoorbeeld het verschil tussen een afvalstof, een einde afvalmateriaal en een bijproduct? Bekijk de presentatie voor meer info. Presentatie OVAM.

Brainstorm in kleine groep

Na een korte netwerkpauze gingen de deelnemers terug aan de slag in twee kleine groepen. Zo kon iedereen actief deelnemen en feedback geven tijdens de brainstormsessie. We werkten rond een centraal statement, namelijk: “groen akkerloof als grondstof”. De deelnemers werd gevraagd om dit statement vanuit vier invalshoeken te bekijken. Als eerste met een neutrale blik: wat zijn de feiten, de cijfers, de objectieve zaken die hierover bekend zijn? Wat gebeurt er op vandaag al met groen akkerloof?

Daarna vroegen we hen om het statement vanuit een optimistische visie te bekijken: wat zijn de kansen en de mogelijkheden van groen akkerloof als grondstof? Wat zijn de opportuniteiten bij het stabiliseren en valoriseren van groen akkerloof? Welke toepassingen zullen binnen 2 tot 5 jaar misschien mogelijk zijn als het wetgevend kader meezit?
Ten derde vroegen we de deelnemers het statement vanuit kritische, pessimistische hoek te benaderen. Hier kwamen de drempels en knelpunten naar boven die zich kunnen voordoen bij het verwerken van groen akkerloof tot grondstof. Tot slot werd de deelnemers gevraagd vanuit een heel creatieve, out of the box blik te kijken naar het statement. Wat zijn oplossingen voor enkele van de knelpunten die eerder vermeld werden? En waar kunnen we staan binnen 100 jaar?

Netwerkmogelijkheden

Zoals bij alle B2BE Facilitator events, ligt de nadruk sterk op netwerken en het connecteren van de deelnemers. Hiervoor waren er op het event verschillende mogelijkheden. Zo ging het event van start met een optionele rondleiding in Agrotopia. Daarna konden de deelnemers aansluiten bij de lunch. Na de inspirerende keynote sessie was er een netwerkpauze en ook na de brainstormsessie konden de deelnemers verder met elkaar in gesprek gaan. Zeker een geslaagd event.

Knelpunten en opportuniteiten aanpakken

Tijdens de brainstormsessie kwamen enkele interessante bevindingen naar boven: zo zijn er al verschillende hedendaagse toepassingen voor groen akkerloof: compostering, diervoeder, bioraffinage, fermentatie … maar dit kan in de toekomst nog hoogwaardiger, bijvoorbeeld door extractie van bioactieve componenten, biopesticiden, biostimulanten, humane voeding … De deelnemers somden verschillende barrières op waaraan we moeten werken om dit thema doorheen de volledige keten tot een succes te maken. Enkele van die knelpunten zijn o.a. logistiek (inzameling, biomassahubs, oogstmachines …), wetgeving, technologische opschaling, samenwerking doorheen de keten, economische haalbaarheid …

De B2BE Facilitator besliste op basis van de resultaten uit de brainstormsessie en gesprekken met relevante stakeholders een economische haalbaarheidsstudie rond biomassahubs uit te besteden aan KULeuven, onderzoeksgroep bio-economie van het departement aard- en omgevingswetenschappen. Deze studie toont aan de hand van twee cases de economische haalbaarheid aan van twee verschillende soorten biomassahubs. Als eerste een hub die een biogebaseerde meststof produceert uit een brede waaier van groente- en fruitrestromen en bruine fracties. Ten tweede een biomassahub die sappen, smoothies en saus/soep basissen produceert uit eetbare groente- en fruitreststromen. De resultaten van deze economische haalbaarheidsstudie zijn hier terug te vinden.